توسط ملک مانا 
از صفر تا صد ساخت خانه؛ با مراحل طراحی تا سکونت در یک ساختمان آشنا شوید
حتما برایتان پیش آمده که از کنار زمینی بایر که برای ساخت‌وساز در حال آماده سازی است، گذشته باشید. تصور اینکه چه نوع ساختمانی بر روی آن زمین بنا میشود، جذابیت دارد. از طرفی اگر در شغل مشاور املاک فعالیت میکنید، باید زیر و بم مراحل ساخت خانه را به خوبی بدانید. چرا که مشتریان شما حتما سوالات تخصصی در مورد ساختمانها خواهند داشت. چه بسا اگر قصد سرمایه‌گذاری در ساختمان را داشته باشید، باید مراحل اصلی آماده‌سازی آن را به خوبی بدانید.
انتخاب زمین مناسب
پیش از انتخاب، موقعیت محلی، جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی زمین باید ارزیابی شود. بنایی مستحکم و قابل اتکا است که زمین آن بدرستی انتخاب شده باشد. بطور کلی قبل از ساخت‌وساز، باید زمین مورد نظر توسط کارشناسان مورد بررسی قرار بگیرد. موقعیت محلی، جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی زمین باید ارزیابی شود. مهم است که در صورت ساختمان‌سازی، خانه‌های اطراف دچار آسیب نشوند. در انتخاب زمین برای ساخت خانه، باید مقاومت خاک در برابر ساخت‌وساز در نظر گرفته شود. زمین‌هایی که از موادی مانند شن، رس، مواد آلی تشکیل شده باشند، برای ساخت‌وساز مناسب هستند. در عین حال، زمین‌های سنگی به دلیل اینکه قابلیت تحمل فشار بالایی را دارند، برای بنا کردن ساختمان بسیار مناسب‌اند.
در انتخاب زمین، ابعاد و زاویه قرارگیری از اهمیت بالایی برخوردار است. زمین‌های مستطیلی، مربعی و دوبر برای ساختمان‌سازی بسیار مناسبند. همچنین، شمالی و جنوبی بودن زمین‌ها نیز در ابتدا باید مشخص شود. این امر در طراحی و معماری از نظر نورگیر بودن ساختمان دارای اهمیت میشود.
البته این موارد ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین مرحله برای شروع ساخت خانه هستند. در ادامه با مراحل ساخت خانه بیشتر آشنا خواهیم شد.
مراحل ساختمان سازی پس از انتخاب زمین
خرید زمین به تنهایی برای ساخت‌وساز کافی نیست. بلکه باید مجوزهایی برای صدور نقشه و اجرای آن توسط پیمانکار هم اخذ شود. یکی از مهمترین مراحل ساخت خانه، گرفتن مجوزها است. باید ابتدا با مراجعه به دفاتر الکترونیک خدمات دولت، برای ساخت خانه تشکیل پرونده داد. پس از این کار، دستور بازدید از زمین، بررسی و کارشناسی آن داده میشود.
بعد از تاییدیه اول و صادر شدن دستور برای نقشه و طراحی ساختمان، باید برای کسب مجوز پروانهٔ ساخت اقدام کرد. ابتدا مبلغی تحت عنوان عوارض تراکم شهرداری باید پرداخت شود تا وارد مرحلهٔ دوم یعنی اخذ تاییدیه نقشه، توسط سازمان نظام مهندسی شوید. پس از گذراندن این مراحل باید با مهندس ناظر قرارداد بسته شود. در نظر داشته باشید که پس از صدور پروانهٔ ساخت، به مدت دو سال فرصت ساخت و ساز وجود دارد. البته این مدت برای دو سال دیگر نیز قابل تمدید خواهد بود.
انتخاب معمار و پیمانکار مناسب
کسب مجوز ساخت‌وساز از یک طرف و داشتن نقشه‌ای مناسب برای ساخت خانه نیز از طرف دیگر مهم است. باید برای طراحی نقشهٔ مناسب، معمار حرفه‌ای و باسابقه دعوت به کار شود. طراحی سه‌بعدی و دوبعدی مهندسان معمار باید متناسب با سلیقهٔ صاحب ملک باشد. همچنین در انتخاب پیمانکار باید توجه داشت که فرد دارای سابقه‌ٔ کار کافی باشد. در واقع قرارداد با پیمانکار باسابقه از مهمترین مراحل اصلی ساخت و ساز محسوب میشود.
پاکسازی زمین
فرقی نمیکند که زمین شما بایر باشد یا ملکی کلنگی که باید تخریب شود. به هرحال قبل از ساخت‌وساز و برای پی‌ریزی ساختمان، زمین باید پاکسازی شود. به‌بیان دیگر که زمین باید از هرگونه زباله و سنگ، تمیز شود. اگر زمین مورد نظر احیانا دارای گودی‌ها، پستی و بلندی‌هایی باشد، باید با انجام عملیات خاک‌ریزی زمین را یکدست کرد.
پی‌ریزی ساختمان
آنچه به معنای شروع ساخت‌وساز تعبیر میشود، پی‌ریزی و گود برداری است. زمین مورد نظر باید با توجه به نقشه، تعداد طبقات و مساحت زمین گودبرداری شده و پی‌ریزی آن شروع شود. پس از گودبرداری، «بتن مگر» باید ریخته شود. با ریختن یک لایه «بتن مگر» میتوان از فرسایش و خوردگی پی‌ها جلوگیری کرد. مرحلهٔ بعد آرماتوربندی است. در این مرحله با استفاده از میلگرد، سطح بنا بصورت شبکه‌ای ایجاد شود. این مرحله قبل از اسکلت‌بندی ساختمان صورت می‌گیرد.
اسکلت‌بندی ساختمان
پس از گذراندن مراحل پی‌ریزی ساختمان، اسکلت‌بندی شروع می شود. غالبا اسکلت ساختمانها از بتن یا فلز هستند. البته مقاومت اسکلت بتنی بالاتر است. اسکلت اولیهٔ ساختمان متناسب با نقشه طراحی میشود. بطوری که ستون‌های اصلی که وزن بیشتری را تحمل می‌کنند (باربر)، ساخته و سپس ستون‌های دیگر که مقاومت کمتری دارند، جای‌گذاری میشوند.
اسکلت اولیهٔ ساختمان باید به گونه‌ای باشد که وزن کلی ساختمان بصورت متوازن بین تمام اجزای ساختمان تقسیم شده باشد. البته مراحل ساخت خانه در سازه‌های بتنی و فلزی تفاوتی ندارد. تنها تفاوت در نوع اسکلت‌بندی ساختمان است. همچنین قبل از اجرای اسکلت فلزی باید ستون‌ها ضد زنگ شده باشد. چرا که به مرور زمان باعث فرسایش و کاهش استحکام بنا میشود.
قالب‌بندی (سفت کاری) ساختمان
پس از اسکلت‌بندی ساختمان و بدست آمدن شاکلهٔ اصلی، نوبت به قالب‌بندی ساختمان میرسد. یکی از مراحل ساخت خانه که اهمیت بالایی دارد، ساخت سقف، پله و دیوار است. در حال حاضر سقف‌های کاذب بسیاری وجود دارد که برای عایق‌بندی صدا و گرما در ساختمانها استفاده میشوند. البته برای دیوارها نیز باید عایق‌ها و آجرهای پیش‌ساخته استفاده کرد تا در برابر دما و صدا مقاومت لازم را داشته باشند. پس از ساخت سقف و عایق‌بندی دیوارها باید راه‌پله‌ها و پاگردها به صورت اصولی ایجاد شوند. قالب‌بندی ساختمان جزو مراحل ساختمان سازی است که با سرعت بالایی به اتمام میرسد.
ساماندهی تاسیسات
پس از قالب‌برداری و ایجاد سقف و دیوار، نوبت به اجرای تاسیسات اساسی ساختمان میرسد. در این مرحله، لوله‌کشی‌های گاز، آب و سیم‌کشی برق‌ها آغاز میشود. لوله‌ها باید در ساختمان عایق‌کاری شوند. باید نکات ایمنی و زیبایی‌شناسی برای اجرای تاسیسات در نظر گرفته شوند. چرا که پس از گذشت زمان و عایق نبودن لوله‌ها، خسارات زیادی به مالکان وارد خواهد شد.
نازک‌کاری ساختمان
با شکل‌گیری بنای ساختمان و پس از رعایت اصول اولیه، نوبت به ریزه کاری‌هایی میرسد که باعث تمایز بنا از سایر بناها میشود. دیوارهای ساختمان باید توسط بتن پوشانده شوند و پس از آن گچکاری صورت بگیرد. پس از گچکاری دیوارها، باید سراغ مهمترین قسمت از مراحل ساخت خانه یعنی کف‌سازی رفت. جنس کف ساختمان و طبقات، متناسب با ذائقهٔ صاحب ملک از چوب، سرامیک، سنگ یا موارد دیگر میتواند باشد. کفپوش‌ها انواع گوناگونی دارند و متناسب با بودجه از کیفیت‌های متفاوتی نیز برخوردار هستند.
رنگ‌آمیزی ساختمان یکی از هیجان‌انگیز‌ترین مراحل ساخت ساختمان سازی است. نکتهٔ مهم اینکه رنگ‌آمیزی باید حدود یک هفته بعد از گچکاری صورت بگیرد تا گچ خشک شود. بهتر است برای طراحی دکوراسیون داخلی، رنگ‌آمیزی، کابینت‌ها و قفسه‌ها از یک طراح داخلی کمک گرفته شود.
نمای ساختمان
بسیار دیده شده که ساختمانها از طراحی و معماری داخلی متمایزی برخوردارند؛ اما نمای بیرونی آن‌ها دلچسب نیست. مصالحی که برای نمای ساختمان در نظر گرفته میشود، باید متناسب با سلیقه و کاربری ساختمان باشد. ساختمانها دارای انواع معماری کلاسیک، مدرن، یا حتی پست مدرن هستند.
گواهی پایان کار
پس از گذراندن مراحل ساخت خانه، باید گواهی پایان کار را درخواست کرد. صاحب ملک باید گواهی پایان کار را دریافت کند تا بتواند از انشعابات برق، گاز و آب بهره‌مند شود. شهرداری زمانی این گواهی را صادر میکند که ملک هیچ‌گونه بدهی نداشته باشد.
شاید این سوال پیش آید که چرا گواهی پایان کار مهم است؟ باید گفت که بدون داشتن گواهی پایان کار سند ملک به صاحب ملک انتقال داده نمیشود. همچنین شهرداری باید نظارت کاملی بر روند اجرایی و مراحل ساخت ساختمان داشته باشد. زیرا گواهی پایان کار به منزلهٔ تایید مراحل ساختمان سازی و تاییدیهٔ حرکت در مسیر قانون است.
کلام آخر
مراحل ساختمان سازی همانطور که بالاتر گفته شد از ترتیبات خاصی متشکل شده است. اخذ مجوز پروانهٔ ساخت در وهلهٔ اول اهمیت بالایی دارد. بعبارتی بدون در دست داشتن این مجوز، نمیتوان شروع به ساخت ساختمان کرد. همچنین روند مراحل ساخت خانه بصورت بتنی یا فلزی یکسان است، اما خانه‌های بتنی از مقاومت بالاتری برخوردارند. البته هزینهٔ استفاده از بتن نسبت به فلز بیشتر است. در نهایت اینکه چه نوع سازه‌ای برای ساختمان انتخاب شود، بستگی زیادی به کاربری ملک دارد.
مهمترین مراحل ساخت ساختمان در پی‌ریزی و اسکلت‌بندی است. به طوری که اگر موارد استاندارد در بتن‌ریزی و اسکلت‌بندی رعایت نشود، ساختمان به مرور دچار آسیب شده و حتی فرونشست خواهد کرد. در آخر نیز باید گواهی پایان کار از شهرداری گرفته شود تا مراحل انتقال سند با مشکل روبرو نشود. در این مطلب سعی کردیم تا مراحل را بطور کلی توضیح دهیم و آشنایی نسبی را ساخت خانه ایجاد شود.
